خبرگزاری مهر - گروه دانش و فناوری، میترا سعیدی کیا؛ «گیاهان دارویی» از جمله حوزه‌هایی است که سابقه استفاده و بهره وری دیرینه ای در کشور ما دارد اما اخیراً به واسطه علم و دانش و ترکیب آن با نوآوری و فناوری مؤثر تر واقع شده به طوری که شرکتهای دانش بنیان زیادی در این زمینه فعالیت می‌کنند و محصولات بر پایه دانش خود را به بازار عرضه کرده‌اند.
از همین رو می‌توان چنین برداشت کرد که صنایع گیاهان دارویی و فرآورده‌های طبیعی نقش انکارناپذیری در ایجاد اشتغال، افزایش ارزش افزوده و توسعه اقتصادی کشور دارند. یکی از ارکان توسعه پایدار در این صنعت، تکمیل زنجیره تولید برای پیشگیری از خام‌فروشی و ایجاد ارزش افزوده بر مواد اولیه گیاهی محسوب میشود.همچنین وجود قابلیت‌های اقتصادی بسیار در گیاهان دارویی سبب اطلاق عنوان طلای سبز در دنیا به این گیاهان شده است.
کاربرد وسیع این گیاهان در صنایع مختلف دارویی، غذایی، آرایشی – بهداشتی و سایر حوزه‌ها به عنوان شاخه محصولات طبیعی به این گیاهان قابلیت بسیار بالایی در ایجاد اقتصادی پویا و در آمد حاصل از تولید ناخالص ملی بخشیده است.
استفاده از پتانسیل‌های حوزه گیاهان دارویی و توجه به طب ایرانی مورد تاکید مقام معظم رهبری نیز قرار گرفته به طوریکه ایشان در بند دوازدهم سیاستهای کلی سلامت صراحتاً به «بازشناسی، تبیین، ترویج، توسعه و نهادینه نمودن طب سنتی ایران»، «ترویج کشت گیاهان دارویی تحت نظر وزارت جهاد کشاورزی و حمایت از توسعه نوآوری‌های علمی و فنی در تولید و عرضه فرآورده‌های دارویی سنتی تحت نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» و «تبادل تجربیات با سایر کشورها در زمینه طب سنتی» تاکید کرده اند.
در همین راستا معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان نیز در راستای توسعه صنعت گیاهان دارویی، شرکتهای دانش بنیان این حوزه را فراخوانده تا با شناسایی بازار، فرآیند تسهیل فعالیت حرکت در ریل دانش بنیانی و تحقق اقتصاد دانش بنیان را بسط دهد.
از همین رو در گزارش پیش رو تلاش داریم برخی دستاوردهای مهم و تازه حوزه گیاهان دارویی را معرفی کنیم. این محصولات در تازه‌ترین نمایشگاه «ششمین دوره جشنواره و نمایشگاه گیاهان دارویی، فراورده‌های طبیعی و طب سنتی» تحت نظر معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری ارائه شده اند.
دستگاه‌های بسته بندی دارویی
یکی از محصولات پایه لازم در تولید محصولات داروهای گیاهی که نیاز کارخانه هاست، دستگاه‌های بسته بندی است. عموماً این تجهیزات جز اقلام وارداتی محسوب می شده و نیاز به تعمیرات یا قطعاتی دارند که امکان تهیه آن از خارج کشور وجود ندارد. از این رو محققان یک شرکت دانش بنیان موفق شدند چنین دستگاه‌هایی را با قیمت پایین به تولید برسانند تا علاوه بر کاهش ارزبری، به تولید محصولات گیاهی با دستگاه‌های ایرانی رونق دهد.
در همین راستا، هادی آقاپور نماینده یک شرکت دانش بنیان سازنده دستگاه‌های بسته بندی دارویی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: ما توانستیم به درخواست یک شرکت تولید کننده داروهای گیاهی، دستگاهی را بومی سازی و تولید کنیم که صرفه جویی ارزی زیادی دارد.
وی با بیان اینکه این شرکت تولید کننده دارویی، دستگاه مورد نیاز خود را از هند تهیه می‌کرد، گفت: به دلیل نیاز به تعمیر و عدم دسترسی به شرکت خارجی، این دستگاه را تولید و عیوب آن را برطرف کردیم. دستگاه بسته بندی دارویی که یک خط کامل شامل برچسب زنی، بسته بندی، پرکننده و … است را در اختیار این شرکت با یک چهارم نمونه خارجی قرار دادیم.
آقاپور با بیان اینکه سعی داشتیم در تولید این دستگاه سرعت تولید بالاتر را در نظر بگیریم، گفت: راندمان و کیفیت تولید و بسته بندی با این دستگاه افزایش می‌یابد به طوریکه در ساعت ۶ هزار لیبل به محصول نهایی زده میشود. این شرکت که از ما درخواست کرد تا این دستگاه را بسازیم در زمینه تولید انسولین فعالیت می‌کند اما در سایر محصولات دارویی نیز می‌توان از این دستگاه بهره برد زیرا محدودیت برای ساخت نداریم.
وی با اشاره به کاربرد این دستگاه به غیر از صنایع دارویی گفت: کارخانه‌های تولید شوینده، مواد غذایی، پتروشیمی، روغن خودرو و … می‌توانند ازاین دستگاه استفاده کنند.
تولید سرکه عسل به روش سنتی
شرکت دانش بنیان دیگری که توانسته «سرکه عسل» را در راستای حفظ سلامت بدن و استفاده از منابع طبیعی کشورمان به تولید برساند. این محصول باعث «بازیابی تعادل pH و اسیدیته در بدن»، «تنظیم متابولسیم و کمک به کاهش وزن»، «بهبود هضم غذا و جذب مواد مغذی»، «جلوگیری از بیماری‌هایی همچون گلودرد و ناراحتی‌های معده»، «مورد استفاده برای انواع ترشی‌ها، سس‌ها، نوشیدنی‌ها، سالادها و پخت و پز»، «تغذیه و جوان کننده پوست»، «تقویت کننده گردش خون» میشود.
بهبود سلامت گوارش و هضم غذا، بهبود سلامت و شادابی پوست، کمک به خواب بهتر و عمیق‌تر، تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش استرس و اضطراب، حفظ سلامت قلب و عروق، بهبود حافظه و یادگیری، تسکین درد گلو و سرفه، کمک به کاهش وزن و کاهش چربی خون از مزایای استفاده از سرکه عسل طبیعی کوه‌ها و دشت‌های ایران است که به روش سنتی و طبیعی فراوری میشود.
کشت جلبک «اسپیرولینا» از صفر تا صد / تولید قرص آهن جلبکی
بشر همیشه به دنبال تهیه غذای کافی و مغذی برای بقای خود بوده است و هر چند در دهه‌های اخیر جلبک اسپیرولینا به عنوان مکمل غذایی به حساب آمده ولی اخیراً در رژیم غذایی و دارویی اکثر جوامع پیشرفته جای خود را باز کرده و به عنوان معجزه طبیعت که سرشار از مواد معدنی و ویتامین‌ها و پروتئین‌ها و پروتئین‌ها است و به راحتی برای بدن قابل هضم است از این رو یک غذای ایده آل به حساب می‌آید.
در همین راستا محققان یک واحد فناور موفق شدند از صفر تا صد این جلبک را کشت دهند و در ادامه محصولات متنوعی از آن به تولید برسانند.محصولات این شرکت اکنون در بازار موجود است. علیرضا سلطانی مدیرعامل این واحد فناور مستقر در مرکز رشد کشاورزی یزد به خبرنگار مهر گفت: ما تنها شرکتی هستیم که توانسته ایم صفر تا صد جلبک «اسپیرولینا» را در کشور کشت دهیم و از آن محصولات متنوعی به تولید برسانیم.
سلطانی با اشاره به ویژگی‌های جلبک اسپیرولینا گفت: از ابتدا ناسا در تحقیقات و پژوهش خود، جلبک اسپیرولینا را مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید که این جلبک بالاترین میزان پروتئین و ویتامین را دارد و می‌تواند تمام نیاز بدن را تأمین کند.
وی با بیان اینکه در این تحقیق نیز مشخص شد که ۶۰ تا ۷۰ درصد اسپیرولینا از پروتئین است، گفت: این نوع پروتئین آنتی اکسیدان قوی دارد که می‌تواند به عنوان ماده اولیه داروسازی، آرایشی وبهداشتی مورد استفاده قرار گیرد.
وی با اشاره به محصولات تولید شده در این شرکت گفت: ماسک صورت، قرص آهن، پودر جلبک، شامپو، صابون و … از جمله محصولاتی هستند که در این شرکت با جلبک اسپیرولینا به تولید رسیده است.
سلطانی با بیان اینکه برای تولید محصولات این شرکت از اسپیرولینا، سیب سلامت و مجوز فروش اخذ کردیم، گفت: یکی از محصولات این شرکت، قرص آهن است که برای ورزشکاران می‌تواند به عنوان مکمل غذایی عالی مورد استفاده قرار بگیرد.
مدیر واحد فناور درباره قرص آهن تولید شده با جلبک اسپیرولینا عنوان کرد: این قرص ارگانیک و طبیعی است و هیچگونه ماده افزودنی ندارد که در راستای تأمین ویتامین بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی با تاکید بر اینکه این قرص‌ها آهن بالایی دارد به همان اندازه‌ای که گوشت قرمز دارد، گفت: استفاده از این قرص می‌تواند کم خونی و کمبود اهن را جبران کند.
سلطانی افزود: کیفیت مواد خوراکی دریایی به گونه‌ای است که بوی مشمئزکننده ای دارد اما با دستورالعملی که داریم طی فرایندی این بو را کاهش دادیم و با کیفیت عالی محصول را به تولید رساندیم.
وی با بیان اینکه نمونه خارجی این محصول برای واردات از سال ۸۲ مجوز اخذ کرده، گفت: اما هم اکنون مجوزی برای تولید از سوی غذا و دارو ارائه نمی‌شود از این رو شرکت داخلی برای تولید همان محصول مجوزی اخذ نکرده و محصولات ما در زمره افزودنی‌های مواد غذایی وارد بازار شده اند! به نظر می‌رسد لازم است که سازمان غذا و دارو دستورالعملی برای ارائه مجوز به این محصولات تدوین کند.
کرم درمان سوختگی از عسل
عسل دارای خواص آنتی باکتریال و ضد عفونی کننده قوی است و اثرات شگفت انگیزی در بهبود زخم دارد. در عسل به علت محتوای قند بالا و اثر اسموتیک با جذب آب موجود در بافت، باعث مهار رشد باکتری‌ها میشود. همچنین عسل حاوی آنزیم گلوگز اکسیداز است و گلوگز را به هیدروژن پراکساید از هموگلوبین مانع فعالیت آنزیم‌های پروتناز مخرب در محل زخم میشود.
عسل به عنوان یک لایه روی زخم عمل کرده و مانع چسبیدن پانسمان، به ترشحات زخم میشود به طوری که می‌توان پانسمان را بدون آسیب و درد عوض کرد، همچنین به پاکسازی زخم و کاهش بوی بد آن کمک می‌کند. این ماده شفابخش در تسریع ترمیم زخم مؤثر بوده و می‌تواند از باقی ماندن جای زخم (اسکار) نیز جلوگیری کند. هیدروژن پراکسید ایجاد شده توسط عسل همچنین مشابه بنزونیل پراکسید عمل می‌کند که یکی از خط درمان‌های آکنه است.
از این رو محققان یک شرکت دانش بنیان موفق شدند با عسل کرم‌های سوختگی را به تولید برسانند و وارد بازار کنند.
این کرم برای بهبود سوختگی‌های درجه ۱ (سوختگی‌های سطحی، آفتاب سوختگی، ادرار سوختگی کودکان و …)، رفع جای زخم‌های بهبود یافته و بهبود زخم‌های غیر خونریزی دهنده از خم پای دیابتی، زخم‌های ناشی از جراحی و …)، بهبود شقاق سینه مادران شیرده، بهبود جای زخم سوختگی‌های درجه ۱، درمان جانبی و کمک کننده در آکنه ولگاریس به کار می‌رود.
تولید شربت ضد سرفه از ۳ گیاه
محققان یک شرکت دانش بنیان موفق شدند با سه گیاه، شربت‌های ضد سرفه را به تولید برسانند که برای درمان کرونا و آنفلوآنزا مناسب است. ریشه غیر مخدر گیاه خشخاش، گیاه شیرین بیان و دِروزرا از مواد تشکیل دهنده این شربت است. این شربت بدون تجویز پزشک مورد استفاده قرار می‌گیرد و بدون هیچ ضرری می‌تواند به درمان سرفه‌های خشک و خلطی بپردازد.
این شرکت دانش بنیان در نظر دارد که با برنامه ریزی، تیراژ بالای یک میلیون در سال را به تولید برساند. همچنین این شرکت اعلام کرده با توجه به استقبال گسترده مردم از داروهای گیاهی این میزان بیشتر هم خواهد شد.
خمیردندان تخصصی گیاهی خوردنی
یکی دیگر از محصولاتی که در نمایشگاه گیاهان دارویی به نمایش گذاشته شده بود، خمیردندانهای تخصصی گیاهی بود. این محصول از ژل آلوئه ورا، دارچین، عسل، اکالیپتوس، بره موم، چوب مسواک، روغن نارگیل، استویا، آویشن به تولید رسیده است.
صادق زنگنه تولید کننده خمیردندانهای طبیعی با گیاهان دارویی به خبرنگار مهر گفت: ما موفق شدیم به روشی خاص، از گیاهان دارویی خمیردندانی را به تولید برسانیم که فاقد هرگونه نگهدارنده، شیرین کننده صنعتی، مواد شیمیایی و سنتزی است.
وی ادامه داد: ما در این واحد فناور توانستیم با منشأ طبیعی با خواص آنتی باکتریال و ضد عفونی کننده طبیعی، این محصول را به گزینه مناسب و ایمن جهت استفاده توسط همه گروههای سنی قرار دهیم. یکی از محصولات این شرکت خمیردندان نارگیل است که به شکل مؤثری با کاهش پلاک دندان لثه‌ها را تقویت و به سفیدتر شدن دندان‌ها کمک می‌کند.
زنگنه با اشاره به خاصیت سفیدکنندگی قوی و ترمیم دندان با استفاده از این خمیردندان گیاهی گفت: این خمیر دندان فاقد فلوراید، رنگ مصنوعی، نگهدارنده صنعتی، شیرین کننده مصنوعی است.
شامپوهای گیاهی تولید شده از ۱۲ گیاه
از دیگر محصولات عرضه شده در نمایشگاه گیاهان دارویی می‌توان به شامپوهای گیاهی اشاره کرد که حاوی عصاره دوازده گیاه است. این شامپوهای گیاهی حاصل تحقیق و توسعه محققان کشور حاوی چهار ماده معدنی بوده و به گفته متخصصان این شرکت ۹۵ درصد شامپو گیاهی است.
این شامپو که ضد ریزش مو، ضد شوره سر و ضد سفیدی مو است از الوئه ورا، گل ختمی، گیاه دم اسبی، اسطخدوس، سیر، گزنه و … به تولید رسیده و به بازار عرضه شده است.
در تمامی شامپوهای گیاهی تولیدی در این شرکت، نرم کننده کاملاً طبیعی بکار رفته و از نرم کننده‌های شیمیایی که حساسیت زا هستند، استفاده نشده است. تغذیه و تقویت موها، رفع التهاب پوست سر، مقابله کننده طبیعی با شوره سر، ترمیم موهای شکسته و تقویت تار مو، نرم کننده و جلا دهنده طبیعی موها از مزایای استفاده از این شامپوها به شمار می‌رود.
مواد نگهدارنده محصولات آرایشی و بهداشتی غالباً برای پوست و مو مضر هستند، به همین دلیل در این شامپوهای گیاهی از نگهدارنده های طبیعی مثل سرکه و نمک استفاده شده است. از دیگر مزایای این شامپوی گیاهی می‌توان به فاقد پارابن، فاقد از وازلین و فاقد سیلیکون اشاره کرد.
تولید نوشیدنی برای درمان کبد چرب
یکی دیگر از محصولاتی که در این نمایشگاه عرضه شده بود نوشیدنی‌هایی برای درمان کبد چرب بود. این محصول سلامت محور بر پایه گیاه علاوه بر تنظیم آنزیم‌ها بهبود دهنده قوی چربی کبد است.
فناوری تبدیل تخمیر به واسطه یک نوع قارچ در این شرکت بدست آمده که می‌تواند ترکیبات غیر مفید را به خود جذب و ترکیبات مفید را در نوشیدنی به جای بگذارد.
این قارچ ترکیبات غیر مفید مانند ساکاروز را مصرف می‌کند و خروجی محصول دارای ویتامین دی، ویتامین بی، آنتی اکسیدان، اسید امینه و ترکیبات مفید برای بدن میشود. این محصول یک نوشیدنی فراسودمند است که در کشورهای اروپایی، امریکایی، آلمان، انگلیس و … مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این نوشیدنی علاوه بر رفع خستگی به هنگام برخاستن از خواب باعث برطرف کردن تلخی دهان و زردی چشم، تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش خطر ابتلاء به سرطان میشود. همچنین خواص ضد میکروبی، رفع التهاب پوستی، آرامش بخش و ضد استرس، احیا کننده و تقویت موهای نازک از دیگر مزایای این محصول به شمار می‌رود.
شیرین کننده گیاهی جایگزین شکر
سرانه مصرف شکر در ایران ۶ برابر سرانه مصرف جهانی است. شکر تنها ماده شیمیایی با زنجیر دی ساکارید یا ساکارز است و بعد از مصرف، به سرعت وارد خون (تبدیل به قند خون) میشود. این ماده شیرین علاوه بر شیرین کردن نوشیدنی‌های سرد و گرم، در بیش از ۹۰ محصول شیرین صنعتی و سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و زمینه ابتلاء به بیماری‌های قلبی و عروقی، چاقی و پوسیدگی دندان‌ها را فراهم می‌کند.
از آنجایی که شکر یک ماده مضر است محققان یک شرکت دانش بنیان توانسته اند شیرین کننده جایگزین شکر را که حاصل ۱۵ سال تحقیقات و آزمایشات فنی و بالینی بوده را تولید کنند.
بر اساس اظهار محققان این شرکت، زنجیره شیمیایی دی ساکارید یا ساکارز در این شیرین کننده وجود ندارد و ترکیبات آن دوستدار دندان بوده و برخلاف شکر به دندان‌ها آسیبی وارد نمی‌کنند.
محصولات این شرکت که شامل شیرین کننده‌های صنعتی، شربت، قند، شیرین کننده کاربردی در قنادی، شیرین کننده نوشیدنی و … میشود با حداقل کالری، طعم و مزه‌ای مشابه شکر دارند و چون حاوی فیبر خوراکی هستند (پروبیوتیک)، موجب بهبود عملکرد سیستم گوارش می‌شوند.
شربت شیرین کننده این شرکت جایگزین بدون ساکارز شربت قند یا شربت گلوکز است که به مراتب کالری کمتری دارد. این شربت، برای مصرف خانگی (درست کردن انواع مربا، مارمالاد و شربت) شیرین کننده‌ای بی نظیر، سالم و بدون قند است و برای کارخانجات تولیدی و کارگاه‌های قنادی نیز به صورت عمده عرضه میشود.
تولید شامپوی گیاهی از جلبک
تولید شامپو با گیاهان دارویی یکی از محصولاتی بود که شاید شرکتهای دانش بنیان یا غیر دانش بنیان زیادی به آن پرداخته باشند. اما نکته جالب این است که یک شرکت دانش بنیان توانسته با نوعی جلبک، شامپو تولید کند. مدیرعامل این شرکت درباره شامپوی جلبکی تولید شده گفت: این شامپو کاملاً گیاهی است که مانع از ریزش و شوره شده ضمن اینکه سر را تقویت می‌کند.
وی گفت: شامپوهای معمولی پروتئین دارند اما تفاوت این نوع شامپو با شامپو با منبع جلبک در گیاهی بودن پروتئین و ویتامین آن است. این شامپو تغذیه کننده پوست سر است و برای رفع شکستگی و نازک شدن مو مناسب است.
پتانسیل بازار ۲۵ میلیارد دلاری در حوزه گیاهان دارویی
حوزه گیاهان دارویی از جمله صنایعی است که پتانسیل بالایی در ایجاد بازار و ارزش افزوده دارد؛ تحقق این موضوع تنها به وسیله فناوران و نواوران در شرکتهای دانش بنیان، استارت آپها و … امکان پذیر است. دکتر مهدی سیف سهندی، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های گیاهان دارویی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در حال حاضر ۸۰۰ شرکت فعال در عرصه گیاهان دارویی محصولات خود را روانه بازار کرده اند که از این تعداد ۲۰۰ شرکت با مجوز دانش بنیانی فعالیت می‌کنند.
وی با بیان اینکه بر اساس سند چشم انداز ۱۴۰۴، باید بخش گیاهان دارویی کشور بازاری ۱۵ میلیارد دلاری داشته باشد، گفت: تاکنون توفیقی در این زمینه صورت نگرفته و بازار گیاهان دارویی و طب سنتی کمتر از ۲ میلیارد بوده و ۷۰۰ میلیون دلار این محصولات صادر میشود. البته که از این بازار صادراتیِ ۷۰۰ میلیون دلاری، ۳۵۰ میلیون دلار مربوط به زعفران است.
باید بتوانیم با تزریق فناوری، نوآوری و توسعه بازار بین المللی این حجم از بازار گیاهان دارویی را بدست آوریم ضمن اینکه این عرصه پتانسیل بازار ۲۵ میلیارد دلاری دارد
وی با تاکید بر اینکه قاعدتاً با این حجم از صادرات و بازار داخلی محصولات بخش گیاهان دارویی، با اهداف سند فاصله داریم، گفت: باید بتوانیم با تزریق فناوری، نوآوری و توسعه بازار بین المللی این حجم از بازار گیاهان دارویی را بدست آوریم ضمن اینکه این عرصه پتانسیل بازار ۲۵ میلیارد دلاری دارد.
سهندی با تاکید بر اینکه امیدواریم که بتوانیم با شرکتهای دانش بنیان به این هدف برسیم، گفت: در بحث فراوری گیاهان دارویی محصولات مختلف جانبی زیادی داریم که در این حوزه تقریباً شرکتهای دانش بنیان به خوبی نقش خود را ایفا کرده اند اما کماکان به آن عدد اصلی نرسیده ایم.
دبیر ستاد توسعه گیاهان دارویی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان با اشاره به برخی چالشهای حوزه گیاهان دارویی گفت: در حوزه گیاهان دارویی زیرساختهایی برای کشاورزی، بذر و رقم اصلاح شده گیاهی، استانداردهای لازم و … وجود ندارد که از چالشهای حوزه مطرح میشود.
ضرورت توسعه محصولات فناورانه در بخش گیاهان دارویی
وی با اشاره به موضوع فرآوری در عرصه گیاهان دارویی گفت: در حوزه‌های عطر، اسانس و عصاره، محصولات آرایشی و بهداشتی، افزودنی‌های غذایی، نهاده‌های کشاورزی بایستی فعالیت را بیشتر کنیم و ضروری است حمایت‌ها در این زمینه‌ها بیشتر شود تا بتوانیم محصولات فناورانه بیشتری داشته باشیم و بازار این حوزه را طبق سند بدست بیاوریم.
وی با بیان اینکه شرکتهای دانش بنیان این حوزه زمانی می‌توانند به صورت پایدار فعالیت کنند که بازار را بدست بیاورند، گفت: بازار گیاهان دارویی در دو بخش داخلی خارجی باید توسعه بیابد از این رو برای هر کدام باید تدابیری اندیشیده شود.
دبیر ستاد توسعه گیاهان دارویی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان با تاکید بر اینکه جدیت وزارت بهداشت در بخش داروهای گیاهی برای توسعه بازار ضروری است، گفت: باید در واقع درمان‌های سنتی را به صورت جدی در کشور پیش ببریم که داروهای گیاهی بیشتری به تولید برسند.
به گفته وی، بحث دیگر در این زمینه توزیع گیاهان دارویی است که بایستی وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صمت با همکاری ستاد توسعه گیاهان دارویی معاونت علمی اقداماتی را انجام دهند.
وی با اشاره به دیگر چالش حوزه گیاهان دارویی در کشور گفت: مردم طالب استفاده از داروهای گیاهی هستند و این بازار در کشور وجود دارد اما موضوع این است که نظارت بر عطاری‌ها به عرضه محصولات وجود ندارد. علاوه بر کشش بازار، کشش فناوری هم در این عرصه وجود دارد.
دبیر ستاد توسعه گیاهان دارویی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان با بیان اینکه سند ملی گیاهان دارویی در سال ۹۲ نگاشته شد، گفت: در آن زمان ۳۰ شرکت فعال در این عرصه وجود داشت ولی اکنون بالغ بر ۸۰۰ شرکت محصول مرتبط با گیاهان دارویی دارند؛ از موقع تصویب این سند تاکنون تغییرات زیادی صورت گرفته از این رو در صدد اصلاح و ویرایش آن هستیم تا مطابق با شرایط، اقدامات هر یک از سازمان‌ها مشخص شود و برنامه و سیاستهای جدید در این سند اضافه شوند.
ایجاد صندوق‌های بورسی
دبیر ستاد توسعه گیاهان دارویی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان با بیان اینکه وزارت صمت، وزارت جهادکشاورزی، وزارت بهداشت از جمله وزارتخانه‌هایی هستند که می‌توانند در ایجاد ارزش افزوده حوزه گیاهان دارویی مؤثر عمل کنند، گفت: ما در معاونت علمی ارتباط فرادستگاهی بین سازمان‌ها ایجاد می‌کنیم و سعی داریم ریسک فناوری را متقبل شویم که فناوری‌های نوظهور با ریسک بالا وارد بازار شوند.
سیف سهندی افزود: ستاد توسعه گیاهان دارویی سعی دارد در راستای توسعه بازار داخل با کمک مجموعه‌های مختلفی که در بیزینس گیاهان دارویی فعال هستند به نیاز بازار تمرکز کند. در واقع تلاش می‌کنیم فناوران را در راستای رفع این نیازها هدایت کنیم به شرط اینکه بازار هم تضمین خرید بدهد. برای اینکه این مدل‌ها هماهنگ و زنجیره ارزش ایجاد شود سعی داریم صندوق‌های بورسی ایجاد کنیم که بخشی از سرمایه را بخش خصوصی و مابقی را ستاد یا بخش‌های دولتی تأمین کنند.
وی اضافه کرد: در این حالت می‌توان تأمین اعتباری برای تحقیق و توسعه صنعتی شرکتهای دانش بنیان در نظر گرفت تا محصول مورد نیاز بازار را به تولید برسانند و صنعت گیاهان دارویی به پتانسیل‌های خود نزدیک تر شود.
کشورهای پیشرو در عرصه گیاهان دارویی
وی افزود: کشورهای چین، برزیل، هند، آمریکا کشورهایی هستند که در تولید گیاهان دارویی توانمندی بالایی دارند و آمریکا، اروپا، فرانسه، هلند، آلمان از جمله کشورهای پیشرو هستند که در عرصه گیاهان دارویی گام برداشته اند. اما در این میان ایران بعد از چین، هند و آمریکا از نظر تولید علم و مقاله قرار دارد اما تولید محصول باعث ایجاد ارزش افزوده میشود.
کشورهای چین، برزیل، هند، آمریکا کشورهایی هستند که در تولید گیاهان دارویی توانمندی بالایی دارند و آمریکا، اروپا، فرانسه، هلند، آلمان از جمله کشورهای پیشرو هستند که در عرصه گیاهان دارویی گام برداشته اند. اما در این میان ایران بعد از چین، هند و آمریکا از نظر تولید علم و مقاله قرار دارد
دبیر ستاد توسعه گیاهان دارویی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ادامه داد: چین، هند و ایران از جمله کشورهایی هستند که در حوزه طب سنتی سبقه طولانی دارند اما چین و هند خیلی بیشتر ایران پیشرفت کرده اند زیرا از نظر درمان و عرضه تولید اقتصادی گام‌های مهمی برداشته اند و بیمارستان، سلامتکده و بسیاری از مراکز مرتبط را فعال نگه داشته اند ضمن اینکه پزشکان و متخصصان زیادی در این حوزه دارند که بخشی از درمان کشور را برعهده گرفته اند.
وی با اشاره به اینکه چقدر گیاهان دارویی می‌تواند در اقتصاد کشور مؤثر باشد گفت: پتانسیل بازار ۱۵-۲۰ میلیارد دلاری در کشور وجود دارد که می‌توان با توسعه بازار یا ارزیابی فناوری به بیش از این میزان دست بیابیم.
وی با اشاره به برنامه‌های ستاد توسعه فناوری گیاهان دارویی گفت: ما در توسعه دانش فنی و یافتن حلقه‌های پایین دستی زنجیره ارزش گیاهان دارویی می‌توانیم نقش اساسی داشته باشیم و سعی داریم با انعقاد تفاهم نامه‌های مختلف بر اساس نیاز بازار داخلی و بین المللی روند توسعه محصولات در زمینه گیاهان دارویی تسهیل کنیم.
دبیر ستاد توسعه گیاهان دارویی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان خاطر نشان کرد: برای توسعه بازار بین المللی سعی داریم با کشورهای هدف ارتباط برقرار کنیم؛ همانطور که در نمایشگاه گیاهان دارویی نماینده بیش از ۸ کشور حضور داشتند تا این ارتباطات شکل بگیرد.
وی با بیان اینکه صربستان، ونزوئلا و عراق از جمله کشورهایی هستند که در نمایشگاه موفق به انعقاد تفاهم نامه با آنها شدیم ادامه داد: قرار است در صربستان کمیسیون عالی علم و فناوری تشکیل دهیم که یکی از این کمیسیون‌ها مربوط به گیاهان دارویی است که به این واسطه محصولات دانش بنیان ایرانی به این کشور منتقل شود؛ همچنین مذاکراتی در مورد صادرات به ونزوئلا و عراق شد.
به گزارش مهر، با توجه به امر حفظ و تکثیر گیاهان ارزشمند بومی و تحقیقات در خصوص ایجاد ارزش افزوده در فرآوری آنها، بکارگیری نیروی انسانی جوان متخصص فارغ التحصیل، بهره مندی از تجربه ارزشمند شرکتهای تولیدی موفق و دانش بنیان و افزایش زیرساخت‌های تجاری‌سازی مانند برگزاری نمایشگاه‌ها ملی و بین المللی می‌تواند منجر به رشد و توسعه صنعت گیاهان دارویی در کشور شود.
همچنین تقویت و توسعه شبکه‌های فروش، توجه به بازار بین المللی در حوزه‌های مختلف صنعت گیاهان دارویی و فرآورده‌های طبیعی منجر به رشد تجاری سازی در این حوزه و تولید محصولات در بخش‌های مختلف میشود. داروهای گیاهی، مواد اولیه داروهای گیاهی، فرآورده‌های عصاره و اسانس، داروهای دامی گیاهی، بذور گیاهان دارویی، محصولات آرایشی طبیعی، غذا داروها، نهاده‌های کشاورزی و فرآورده‌های طب سنتی و.. نمونه‌هایی از این محصولات این حوزه به شمار می‌روند.
در کشور ما اگرچه به این حوزه در مقایسه با سایر حوزه‌های فناوری دیرتر ورود شده اما هم اکنون اهمیت داشتن آن بر هیچکس پوشیده نیست و تسریع هر چه بیشتر فعالیت‌ها در این فناوری بیش از هر زمان دیگر ضروری به نظر می‌رسد تا فاصله خود را با کشورهای پیشرفته کمتر و عقب افتادگی در این زمینه را جبران کنیم.
امید است با تلاش‌های معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری و نهادهای مربوط به صنعت گیاهان دارویی همچون وزارت کشاورزی، وزارت بهداشت، صمت و… به همراه بدنه تحقیقاتی کشور، تولید در این عرصه به سمت فرآوری و محصولات دارای ارزش افزوده تغییر جهت دهد.
منبع: خبرگزاری مهر و https://www.shahrekhabar.com
